Τι είναι η δοκιμασία κόπωσης;

Η δοκιμασία κόπωσης είναι μια διαγνωστική μέθοδος που προσφέρει πολλές χρήσιμες πληροφορίες στον τομέα της διάγνωσης, της πρόγνωσης αλλά και της ίδιας της αντιμετώπισης πολλών καρδιαγγειακών παθήσεων. Η «φιλοσοφία» της εξέτασης στηρίζεται στο γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της άσκησης αυξάνονται οι ανάγκες του οργανισμού σε οξυγόνο. Για να μπορέσει ο οργανισμός να προσφέρει περισσότερο οξυγόνο στους διάφορους ιστούς, και ιδιαίτερα στο μυϊκό ιστό που έχει κινητοποιηθεί με την άσκηση, αυξάνει την καρδιακή παροχή, δηλαδή το ποσό αίματος που εξωθείται ανά χρονική στιγμή. Αυτό επιτυγχάνεται με αύξηση της αρτηριακής πίεσης, του όγκου παλμού και της καρδιακής συχνότητας και παράλληλα με ελάττωση των περιφερικών αγγειακών αντιστάσεων.

Διαδικασία δοκιμασίας κόπωσης

Η άσκηση του εξεταζόμενου πραγματοποιείται με τη βοήθεια του γνωστού κυλιόμενου τάπητα ή σε κάποιες άλλες περιπτώσεις με τη βοήθεια ποδηλάτου, ανάλογα με τη συνήθεια, τον εξοπλισμό και την εμπειρία του εξεταστή. Η πιο συνηθισμένη μορφή άσκησης είναι το τρέξιμο στον κυλιόμενο τάπητα σύμφωνα με κάποιο συγκεκριμένο πρωτόκολλο άσκησης, όπως είναι το ευρέως γνωστό πρωτόκολλο Bruce. Αυτό αποτελείται από τρίλεπτα άσκησης με τον τάπητα να τρέχει με κάθε φορά αυξανόμενη ταχύτητα και με κάθε φορά αυξανόμενη κλίση. Παράλληλα ο ασθενής παρακολουθείται στενά από τον υπεύθυνο ιατρό για την πιθανή εμφάνιση κόπωσης ή ύποπτης συμπτωματολογίας, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθείται η αρτηριακή πίεση ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Χρησιμότητα δοκιμασίας κόπωσης

α. Διάγνωση

Πότε πραγματοποιείται μια δοκιμασία κόπωσης;  Όταν ο γιατρός επιζητά τη λήψη χρήσιμων πληροφοριών για τον ασθενή, πληροφοριών που θα βοηθήσουν στη λήψη αποφάσεων. Η πιο διαδεδομένη χρήση της δοκιμασίας κόπωσης είναι στη διερεύνηση ασθενών με ύποπτο προκάρδιο άλγος και ενδιάμεση κλινική πιθανότητα ύπαρξης στεφανιαίας νόσου. Σε αυτή την περίπτωση ο γιατρός θα αξιολογήσει βεβαίως τις πιθανές αλλαγές στο ηλεκτροκαρδιογράφημα που τυχόν θα εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας, αλλά επίσης την εμφάνιση ύποπτης συμπτωματολογίας στηθαγχικού τύπου, την εμφάνιση ύποπτων αρρυθμιών ή ακόμη και την πτώση της αρτηριακής πίεσης (που όπως αναφέρθηκε φυσιολογικά στην άσκηση αυξάνεται).

Άλλη χρήση στο πεδίο της διάγνωσης μπορεί να είναι η διερεύνηση αρρυθμιών ή η ανάπτυξη αισθήματος παλμών κατά τη διάρκεια άσκησης, αλλά επίσης πολύ σημαντική είναι και η διάγνωση ασθενών με βαλβιδοπάθεια που αιτιώνται ότι είναι ασυμπτωματικοί, για το αν πράγματι είναι ασυμπτωματικοί, καθώς αυτό μπορεί να καθορίσει τη μορφή της θεραπευτικής προσέγγισης.

β. Πρόγνωση

Στο πεδίο της πρόγνωσης η δοκιμασία κόπωσης δίνει πολύτιμες πληροφορίες για ασθενείς που έχουν υποστεί ένα στεφανιαίο επεισόδιο και σε αυτή την περίπτωση πρέπει να αξιολογηθούν πληροφορίες πέρα από τις ηλεκτροκαρδιογραφικές μεταβολές, όπως είναι η εκτίμηση της απάντησης της αρτηριακής πίεσης στην κόπωση, η ταχύτητα αποκατάστασης της αρτηριακής πίεσης και της καρδιακής συχνότητας μετά το πέρας της άσκησης, αλλά και η ίδια η λειτουργική ικανότητα του ασθενούς. Προγνωστικές πληροφορίες μπορούν να δοθούν και σε άλλες περιπτώσεις, όπως είναι σε ανθρώπους που έχουν υψηλές φυσιολογικές τιμές αρτηριακής πίεσης για το ενδεχόμενο ανάπτυξης αρτηριακής υπέρτασης στο μέλλον.

γ. Θεραπεία

Στο πεδίο της θεραπείας των ασθενών η δοκιμασία κόπωσης προσφέρει ανεκτίμητες πληροφορίες σε περιπτώσεις όπως: α) στεφανιαίοι ασθενείς που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή για την εκτίμηση του αν πράγματι αντιμετωπίζονται επαρκώς ή απαιτείται ενίσχυση της αγωγής τους, β) υπερτασικοί ασθενείς που λαμβάνουν αντιυπερτασική αγωγή ακόμη και αν ελέγχεται ικανοποιητικά η πίεσή τους στην ηρεμία, πολλές φορές απαιτείται η γνώση του αν ελέγχεται και κατά τη διάρκεια άσκησης, όπως συμβαίνει σε νέους και δραστήριους ασθενείς, γ) ασθενείς που πάσχουν από κάποια μορφή βαλβιδοπάθειας για το αν ελέγχεται ικανοποιητικά η συμπτωματολογία τους ή αναπτύσσουν εύκολα συμπτωματολογία με την άσκηση.

Ασθενής περπατά στο διάδρομο κατά τη διάρκεια ενός τεστ κοπώσεως και ο ιατρός παρακολουθεί τα καρδιολογικά δεδομένα κατά τη διάρκεια ενός τεστ κόπωσης.

Ασφάλεια δοκιμασίας κόπωσης

Είναι όμως ασφαλής η δοκιμασία κόπωσης; Σίγουρα αρκετοί έχουν ακούσει για ανεπιθύμητα επεισόδια κατά τη διενέργεια μιας τέτοιας εξέτασης. Η δοκιμασία αυτή είναι πολύ ασφαλής και εκτιμάται ότι πραγματικά βαριές επιπλοκές συμβαίνουν σε 1 στις 2500 εξετάσεις. Προϋπόθεση βέβαια αποτελεί το γεγονός να πραγματοποιείται από εξεταστή που έχει εκπαιδευτεί για αυτό, που μπορεί να αναγνωρίζει πότε δεν πρέπει να πραγματοποιηθεί και που ξέρει πότε να την τερματίσει. Εξάλλου πρέπει κανείς να σκεφτεί ότι σχεδόν όλες οι εξετάσεις έχουν πιθανότητες ανεπιθύμητων συμβάντων, ενώ από την άλλη καθημερινές δραστηριότητες όπως το γρήγορο περπάτημα ή οι αγροτικές εργασίες αποτελούν μια μορφή δοκιμασίας κόπωσης χωρίς μάλιστα την επίβλεψη ιατρού. Χρήσιμες πληροφορίες μπορεί κάποιος να διαβάσει και στη σελίδα της βικιπαίδειας.