ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η κολπική μαρμαρυγή είναι η πιο κοινή από τις μόνιμες διαταραχές του καρδιακού ρυθμού. Εμφανίζεται όταν οι δύο κοιλότητες της καρδιάς, που ονομάζονται κόλποι, τρέμουν (μαρμαίρουν) αντί να χτυπούν συντονισμένα και αποτελεσματικά. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένου του αυξημένου κινδύνου για εγκεφαλικό. Ενώ υπάρχει ένας αριθμός διαθέσιμων θεραπειών, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε την πάθηση και τους κινδύνους της προκειμένου να τους ελαχιστοποιήσουμε.

Το γενικότερο όρο αρρυθμία χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε την ύπαρξη ακανόνιστων – μη ρυθμικών καρδιακών παλμών. Το φάσμα των αρρυθμιών είναι ευρύ και εκτείνεται από τις πλέον «άκακες» έκτακτες κολπικές συστολές, έως τις πλέον επικίνδυνες μορφές κοιλιακής ταχυκαρδίας ή και την κοιλιακή μαρμαρυγή. Ο όρος κολπικές, υπερκοιλιακές ή κοιλιακές αναφέρεται στην εστία γένεσης των αρρυθμιών. Υπερκοιλιακός σημαίνει πάνω από τις κοιλίες (κυρίως κόλποι και κολποκοιλιακός κόμβος).

Η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί μια υπερκοιλιακή αρρυθμία, συνήθως με πολλούς παλμούς – ταχυαρρυθμία – που χαρακτηρίζεται από ασυντόνιστη κολπική δραστηριότητα. Κύριο επακόλουθο αυτής της ασυντόνιστης κολπικής λειτουργίας αποτελεί ο περιορισμός της κολπικής μηχανικής λειτουργίας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα όπως θρόμβους αίματος, εγκεφαλικό επεισόδιο και καρδιακή ανεπάρκεια. Ενώ υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές για την κολπική μαρμαρυγή, μπορεί να είναι μια περίπλοκη κατάσταση για θεραπεία. 

 

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

Η κολπική μαρμαρυγή είναι η πλέον συχνή εμμένουσα αρρυθμία κι εκδηλώνεται στο 0,1% των γυναικών και στο 0,2% των ανδρών ηλικίας κάτω των 55 ετών με αύξηση της συχνότητας με την πάροδο της ηλικίας έως το 9,1% των γυναικών και 11,1% των ανδρών ηλικίας άνω των 80 ετών. Υπολογίζεται ότι η πιθανότητα εμφάνισης κολπικής μαρμαρυγής διπλασιάζεται για κάθε δεκαετία ζωής.

Διακρίνονται τρεις κατηγορίες της αρρυθμίας αναλόγως κυρίως της χρονικής διάρκειάς της ως εξής: α) παροξυσμική που αφορά επεισόδια διάρκειας έως 7 ημέρες (οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούν επεισόδια ενός 24ώρου), β) εμμένουσα διάρκειας άνω των 7 ημερών που χρειάζεται φαρμακευτική ή ηλεκτρική παρέμβαση για να αναταχθεί και γ) μόνιμη κολπική μαρμαρυγή, η συνεχής ύπαρξη της οποίας έχει γίνει αποδεκτή από το θεράποντα ιατρό και από τον ίδιο τον ασθενή.

Πώς γίνεται η διάγνωση της κολπικής μαρμαρυγής;

Η κολπική μαρμαρυγή συνήθως διαγιγνώσκεται με ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ). Αυτό το τεστ μετρά την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς και συχνά μπορεί να δείξει σημάδια κολπικής μαρμαρυγής. Ο καρδιολόγος μπορεί επίσης να παραγγείλει άλλες εξετάσεις, όπως καταγραφή Holter ή υπερηχοκαρδιογράφημα, για να επιβεβαιώσει τη διάγνωση.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ – ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Η αιτιολογία της κολπικής μαρμαρυγής μπορεί να είναι εξαιτίας προσωρινών ή αντιστρεπτών καταστάσεων (οξεία κατανάλωση αλκοόλ, χειρουργική επέμβαση, ηλεκτροπληξία, έμφραγμα μυοκαρδίου, περικαρδίτιδα, μυοκαρδίτιδα, πνευμονική εμβολή, πνευμονικές νόσοι, υπερθυρεοειδισμός), άλλων καταστάσεων (παχυσαρκία, βαλβιδοπάθειες – κυρίως της μιτροειδούς καρδιακής βαλβίδας – καρδιακή ανεπάρκεια, στεφανιαία νόσος, αρτηριακή υπέρταση, μυοκαρδιοπάθειες, συγγενείς καρδιοπάθειες, καρδιακοί όγκοι), οικογενής ή, τέλος, ιδιοπαθής (σε νέα άτομα κάτω από τα 60 έτη χωρίς υποκείμενη νόσο).

Οι ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή παρουσιάζονται είτε ασυμπτωματικοί, είτε με ευρύ φάσμα εκδηλώσεων όπως αίσθημα παλμών, δύσπνοια, κόπωση, ζάλη, στηθάγχη, απορρυθμισμένη καρδιακή ανεπάρκεια, καρδιογενής καταπληξία ή νευρολογικό σύνδρομο οφειλόμενο σε εμβολή. Εάν εμφανισθεί κάποιο από αυτά τα συμπτώματα, είναι σημαντικό να επισκεφθεί κανείς αμέσως έναν γιατρό. Ενώ η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να είναι μια σοβαρή κατάσταση, είναι συχνά θεραπεύσιμη. Υπάρχουν πολλές διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές και η πιο πρόσφατη έρευνα βελτιώνει συνεχώς την κατανόησή μας για αυτήν την περίπλοκη κατάσταση.Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η κολπική μαρμαρυγή δεν είναι ίδια με την κοιλιακή μαρμαρυγή, η οποία είναι μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση που επηρεάζει τις κοιλίες της καρδιάς.

ΠΡΟΛΗΨΗ

Αν και η κολπική μαρμαρυγή δεν μπορεί να προληφθεί πλήρως, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί κανείς να κάνει για να μειώσει τον κίνδυνο. Αυτά περιλαμβάνουν τη διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και τη διαχείριση τυχόν υποκείμενων καταστάσεων υγείας. Σημαντική θέση στην πρόληψη έχει η αποφυγή σημαντικής κατανάλωσης αλκοόλ και η αποφυγή έντονης εργασίας που εμπεριέχει χειρισμό τύπου Valsalva (εκπνοή έναντι κλειστής γλωττίδας), π.χ. προσπάθεια να ξεριζώσει κανείς βαθιά ριζωμένα χορτάρια από τη γη.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Ο καρδιολόγος θα καθορίσει το είδος και την πιθανή αιτιολογία της αρρυθμίας, θα κατευθύνει τις απαιτούμενες εξετάσεις (ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπερηχοκαρδιογράφημα, αιματολογικές εξετάσεις με έλεγχο των θυρεοειδικών ορμονών κλπ.) και θα προχωρήσει στη θεραπεία.

Μεγάλη σημασία έχει η γρήγορη αναγνώριση και αντιμετώπιση της αρρυθμίας, καθώς αν η διάρκεια είναι έως 24-48 ώρες είναι εύκολη η άμεση ανάταξη της αρρυθμίας (φαρμακευτικά ή ηλεκτρικά), ενώ αν η διάρκεια είναι μεγαλύτερη η αντιμετώπιση καθίσταται πολυπλοκότερη και δυσκολότερη.

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η θεραπεία εκτείνεται σε τρεις άξονες: α) ο καρδιακός ρυθμός που εξαρτάται από την απόφαση για πιθανή ανάταξη της αρρυθμίας με φαρμακευτικά ή ηλεκτρικά μέσα, β) η καρδιακή συχνότητα με χορήγηση φαρμάκων που ελέγχουν τον αριθμό των παλμών σε ηρεμία και σε κόπωση. Τέτοια φάρμακα είναι οι β-αποκλειστές και οι αναστολείς διαύλων ασβεστίου. γ) ο θρομβοεμβολικός κίνδυνος, καθώς η ύπαρξη αυτής της αρρυθμίας προδιαθέτει σε επεισόδια όπως το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, πολλές φορές μάλιστα αυτό αποτελεί και την πρώτη εκδήλωση. Αυτός ο κίνδυνος σταθμίζεται με τη χορήγηση αντιθρομβωτικής αγωγής – κυρίως αντιπηκτικά. Τα αντιπηκτικά φάρμακα με τη σειρά τους χωρίζονται στα κλασσικά κουμαρινικά αντιπηκτικά (συνήθως ασενοκουμαρόλη) και στα νεότερης γενιάς αντιπηκτικά (NOAC’s). Στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται η απιξαμπάνη, η νταμπιγκατράνη και η ριβαροξαμπάνη.  

ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ – ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Η τελευταία έρευνα βελτιώνει συνεχώς την κατανόησή μας για την κολπική μαρμαρυγή. Αυτό περιλαμβάνει νέες γνώσεις για τα αίτια, τη διάγνωση και τη θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής. Ένας από τους πιο πολλά υποσχόμενους τομείς έρευνας είναι η αντιμετώπιση της αρρυθμίας με κατάλυση με καθετήρα (ablation). Αυτή η ελάχιστα επεμβατική διαδικασία έχει αποδειχθεί ότι είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στη θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής.

Αν και δεν υπάρχει η απόλυτη θεραπεία για την κολπική μαρμαρυγή, η πιο πρόσφατη έρευνα μας φέρνει πιο κοντά σε μια καλύτερη κατανόηση αυτής της περίπλοκης πάθησης. Με νέες προόδους στη θεραπεία, μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής για όσους πάσχουν από κολπική μαρμαρυγή.

– Χειρουργική επέμβαση: Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για τη θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει διαδικασίες όπως η χειρουργική επέμβαση λαβυρίνθου (maze’s procedure). Αυτή είναι προτιμότερη σε ασθενείς που υποβάλλονται σε καρδιοχειρουργική επέμβαση για άλλη πάθηση (π.χ. σοβαρή βαβιδοπάθεια).

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΑΣΧΟΝΤΕΣ

Εάν πάσχει κάποιος από κολπική μαρμαρυγή, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει για να ζήσει μια φυσιολογική και υγιή ζωή. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Λήψη φαρμάκων σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού.
• Αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως διακοπή του καπνίσματος, τακτική άσκηση και υγιεινή διατροφή.
• Παρακολούθηση του καρδιακού παλμού (π.χ. με ηλεκτρονικό πιεσόμετρο) και αναζήτηση ιατρικής βοήθειας εάν εμφανίσει αλλαγές.
• Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί ο ασθενής να φορά ιατρικό βραχιόλι ή νεότερο «έξυπνο» ρολόι μέσω του οποίου μπορεί να γίνει άμεσα και εύκολα αναγνώριση πιθανής αρρυθμίας και ενημέρωση του ιατρού. 
• Βεβαιωθείτε ότι η οικογένειά σας και οι στενοί φίλοι σας γνωρίζουν την κατάστασή σας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

 Ακολουθώντας αυτές τις συμβουλές, μπορεί ο ασθενής που πάσχει από κολπική μαρμαρυγή να ζήσει μια φυσιολογική και υγιή ζωή. Δεν χρειάζεται να αφεθεί αυτή η κατάσταση να ελέγχει τη ζωή του ασθενούς. Με τις τελευταίες εξελίξεις στη θεραπεία, η ζωή με την κολπική μαρμαρυγή είναι ευκολότερη από ποτέ.

Η αλλαγή του τρόπου ζωής μπορεί συχνά να βοηθήσει, πέρα από την πρόληψη, στον έλεγχο της κολπικής μαρμαρυγής. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να περιλαμβάνουν πράγματα όπως η διακοπή του καπνίσματος, η τακτική άσκηση και η υγιεινή διατροφή.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Συμπερασματικά, η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί το συχνότερο τύπο αρρυθμίας, με αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης με την πάροδο της ηλικίας. Ο ασθενής μπορεί να αισθανθεί πολλούς ακανόνιστους παλμούς ή δύσπνοια και είναι σκόπιμο να απευθυνθεί άμεσα σε ιατρό με σκοπό να είναι ευκολότερη και με τις λιγότερες πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες η ενδεικνυόμενη θεραπεία.

Η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να είναι μια τρομακτική στο άκουσμα διάγνωση, αλλά δεν χρειάζεται να αλλάξει δραστικά τη ζωή ενός ασθενή. Υπάρχουν πολλές επιλογές θεραπείας και με τη βοήθεια του γιατρού, μπορεί ο ασθενής να βρει το καλύτερο σχέδιο αντιμετώπισης και παρακολούθησης. Ο υγιεινός τρόπος ζωής είναι το κλειδί για την πρόληψη της κολπικής μαρμαρυγής, επομένως καλό είναι να παραμείνουμε δραστήριοι και να τρώμε σωστά.